Thời gian qua, người dân mua phân bón theo kiểu “hên xui”, nghe, tin theo đại lý chứ không có cách nào để kiểm định được chất lượng. Chỉ sau khi bón xuống ruộng lúc đó mới biết được hiệu quả thực sự. Tại Cần Thơ, nông dân thuộc các huyện Cờ Đỏ, Thới Lai, Phong Điền và Vĩnh Thạnh rất lo lắng vì hiện nay trên thị trường có rất nhiều nhãn hiệu phân bón, nên họ không thể phân biệt được thật giả. 

Theo các nhà sản xuất và kinh doanh phân bón: Hiện nay, trên thị trường Cần Thơ và các tỉnh ĐBSCL có trên 50% lượng phân NPK 20-20-15 kém chất lượng. Có nhiều nguồn tin cho rằng, hầu hết lượng phân bón kém chất lượng này là do các Đại lý cấp I ở các tỉnh mở công ty tự sản xuất phân bón theo phương pháp thủ công nên giá cả cũng rất cạnh tranh… 

Tại thời điểm này, phân NPK 20-20-15+TE của Công ty Phân bón Bình Điền vẫn đứng đầu về giá với 710.000 đồng/bao, trong khi đó sản phẩm cùng loại của nhiều đại lý cấp I chỉ bán với giá 560.000 đồng/bao. Thực tế, do nhu cầu tiêu thụ trên địa bàn các tỉnh rất lớn, nên việc quản lý là vô cùng khó khăn. 

Trước thực trạng trên, các nhà quản lý nông nghiệp kiến nghị các ngành chức năng cần phải xử phạt vi phạm hành chính thật nặng các cơ sở, đại lý sản xuất phân bón kém chất lượng. Nhưng cũng theo các nhà quản lý, để xử phạt được thì ngoài Nghị định về xử phạt hành chính trong lĩnh cực phân bón, cơ quan thẩm quyền và ngành chức năng cũng cần phải có văn bản hướng dẫn một cách cụ thể mới có thể thực hiện được. 

Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Kiên Giang, Trần Quang Củi đưa ra cảnh báo: Gần đây, bà con nông dân đang có xu hướng sử dụng phân bón, thuốc trừ sâu nhiều hơn. Bên cạnh đó tình trạng chất lượng phân bón, thuốc trừ sâu kém chất lượng vẫn còn phức tạp. Do đó, đề nghị Bộ NN&PTNT cần tăng cường quản lý và xử lý nghiêm tình trạng làm giả, kém chất lượng... 

Tiến sĩ Lê Văn Bảnh, Viện trưởng Viện Lúa ĐBSCL cho rằng: Cơ quan chức năng cần tăng cường kiểm tra để làm rõ phân, thuốc nào là rởm, giả và kém chất lượng gây thiệt hại cho bà con khi sử dụng. Cần phải kiểm tra phân, thuốc, lấy mẫu, khi có kết quả xác định phân, thuốc kém chất lượng phải xử lý thật nặng, chứ đừng như trong thời gian qua, số tiền xử phạt lại chẳng thấm vào đâu so với lợi nhuận mà doanh nghiệp sản xuất phân bón giả thu được, cũng như chi phí phục vụ cho việc kiểm tra, giám định và tiêu hủy. 

Đơn cử như vừa qua, trường hợp ngành chức năng của Cần Thơ phạt lô phân, thuốc khoảng 4 triệu đồng, nhưng kinh phí dự tính để tiêu hủy số phân thuốc kém chất lượng này lên đến 40 - 50 triệu đồng. Đại biểu HĐND TP. Cần Thơ từng chất vấn người đứng đầu ngành Công thương thành phố xung quanh việc xử lý phân bón, thuốc trừ sâu giả, kém chất lượng nhưng câu trả lời nhận được là rất khó khăn và chưa nhiều.

Tại buổi sơ kết sản xuất lúa Đông Xuân 2012 - 2013, trước tình các địa phương phản ánh về tình hình phân bón, thuốc trừ sâu, bảo vệ thực vật giả, kém chất lượng, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Vũ Văn Tám, khuyến cáo các địa phương: Trong vụ Hè Thu và Thu Đông 2013, Sở NN&PTNT các tỉnh, thành vùng ĐBSCL cần phối hợp chặt với cơ quan chức năng quản lý tốt hơn chất lượng vật tư đầu vào như phân bón, thuốc trừ sâu để đảm bảo chất lượng, qua đó giúp bà con nông dân an tâm, hướng đến lợi nhuận cao trong sản xuất lúa. 

Về cơ cấu giống và các giải pháp kỹ thuật giao cho Cục Trồng trọt bám sát để chỉ đạo cho các địa phương, song song đó phải tập trung kiểm soát chất lượng vật tư đầu vào. Vấn đề chất lượng giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật … đã có chỉ đạo nhưng bộ máy còn hạn chế, do đó các địa phương cần nỗ lực vượt khó để làm tốt, trong đó tăng cường kiểm tra và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm… 
 

Do lượng phân bón tiêu thụ nhiều tầng nấc từ công ty đến các đại lý trung gian lớn, nhỏ ở khắp các địa phương nên đã gây không ít khó khăn cho công tác quản lý. Để kiểm tra chất lượng, giá cả, điều cốt lõi là cần có sự phối hợp chặt giữa các cấp, các ngành. Nhà nước cần phải siết chặt quản lý giá cả, chất lượng phân bón đặc biệt xử lý mạnh tay đối với các trường hợp làm giả, để người dân yên tâm sản xuất.